Zuivere lucht

Hoe werkt het?

In- en uitademen is voor mensen van levensbelang. In dit artikel behandelen we naast de luchtkwaliteit ook ademtechnieken. Hoe je inademt is namelijk net zo belangrijk als wat je inademt. 

Testimonials

In het Verenigd Koninkrijk heeft een rechtbank vastgesteld dat een meisje van 9 door de luchtvervuiling in London is overleden. Ze had astma en woonde 25 meter van een drukke straat af. Hier speelt vooral de stikstofdioxide in uitlaatgassen een rol. Deze is in London ver boven de norm en het meisje heeft het na vele ziekenhuisopnames niet gered.1

In maart 2020 werd zichtbaar hoe de luchtvervuiling door de corona-maatregelen was afgenomen. In onderstaande afbeelding is dat heel zichtbaar en worden de fijnstofmetingen vergeleken met een week met dezelfde weersomstandigheden een jaar daarvoor.2

Wat is er wetenschappelijk bekend?

Het boek Breath van James Nestor beschrijft een onderzoek3 waarin de invloed van mondademhaling op de gezondheid werd onderzocht. Veel mensen ademen door hun mond omdat hun neus verstopt zit. De oorzaak van een verstopte neus is onder andere luchtvervuiling4. In het onderzoek vroegen ze hun deelnemers om een week met volledig afgesloten neus te leven en deden ze ondertussen allerlei testen. Daarna keerden ze het programma om en werden de deelnemers gevraagd om uitsluitend door hun neus te ademen. De resultaten waren schokkend. Zonder neusademhaling snurkten de deelnemers 400 % meer en kregen ze slaapapneu (d.w.z.dat hun ademhaling stopte terwijl ze sliepen). Ze kregen een hogere bloeddruk, gewichtstoename en een hoger risico op diabetes. Daarnaast voelden ze zich belabberd en waren ze vatbaarder voor ziektes. De onderzoekers nemen aan dat de neus een belangrijke rol speelt in het uitschakelen van allerlei virussen en bacteriën.3

Een opmerkelijk detail in de ervaring van de deelnemers is dat met de slaapapneu ook het aantal keren dat ze uit bed moesten om te plassen toenam. Dit komt door de werking van de hypofyse in de hersenen. Deze bepaalt dat je ‘s nachts niet vaak wakker hoeft te worden om te plassen door de productie van antidiuretisch hormoon. De productie werkt alleen optimaal als je in diepe slaap bent geweest. Met slaapapneu is er ook weinig diepe slaap en werkt het signaleringssysteem onvoldoende om niet te gaan plassen. De hypofyse geeft ook een stof af waardoor vocht tijdelijk wordt vastgehouden door je lichaam. Als je niet genoeg slaapt,  wordt er vocht vastgehouden in je lijf waardoor je aankomt.5

Waar vind je schone lucht?
Iedereen weet dat de lucht tegenwoordig sterk vervuild is. De luchtvervuiling wordt elk jaar gemeten  door RIVM voor Nederland en door de VMM voor Vlaanderen. Uit deze cijfers blijkt dat de situatie in de stad schrijnender is dan op het platteland. In de natuur, in bos en weides, ver van auto’s, fabrieken en boerderijen vandaan, vind je immers de schoonste lucht. Bij De Groene Dag onderwijzen we daarom ook duurzame keuzes waarbij door minder autogebruik en consuminderen minder luchtvervuiling ontstaat. Alle kleine beetjes helpen daarbij. Kijk voor tips bij duurzame leefstijl. 

Een van de vervuilende stoffen is stikstof. Dit heeft niet alleen invloed op de longen, maar ook op de natuur. In de onderstaande afbeelding zie je wat de oorzaken zijn van te veel stikstof en wat het gevolg is voor de ecologie van bos, heide en grasland, namelijk verzuring van de grond.6

Helpt een luchtionisator om de lucht te reinigen?
Na een onweersbui of bij een waterval ruikt de lucht heerlijk fris. Dit komt doordat de elektrische geladenheid van lucht is veranderd. Door de elektrolyse door de bliksem en het botsen van water met luchtmoleculen in een waterval ontstaat er geladen lucht met anionen en kationen (zie hiervoor ook het artikel over water). Om dit effect ook in een binnenruimte te creëren bestaan er luchtionisators. De meeste luchtionisators werken met een plus- en minpool gecombineerd met een sterke luchtfilter waarbij door elektrolyse van water en luchtdeeltjes negatief en positief geladen deeltjes ontstaan die zich hechten aan ongewenste stoffen. De stoffen slaan neer op de oppervlakte en in het filter 7,8. Een ionisator heeft als nadeel dat er ozon kan ontstaan tijdens de elektrolyse. Dit is afhankelijk van de sterkte en gebruik van het apparaat8.
Een leefruimte binnen kan vervuild zijn met fijnstof, allergenen, pollen, schimmels, vluchtige stoffen zoals uit een vloerbedekking of meubels of bacteriën en virussen. Uit onderzoek van deze luchtionisators blijkt dat ze meer dan 90 % effectief zijn in het filteren van fijnstof, allergenen. Dit is echter wel afhankelijk van de grootte van de ruimte, de luchtvochtigheid en de beweging in de ruimte. Ze zijn niet effectief in het verminderen van de vluchtige stoffen of bepaalde gassen. Ook kunnen ze bacteriën en virussen uit de lucht zuiveren. Dit werkt omdat het waterdeeltje waar het virus zich in bevindt (aerosol) wordt geïoniseerd en het eiwitmembraan om het virus of de bacterie heen wordt afgebroken. Onderzoek heeft echter uitgewezen dat lang niet alle bacteriën uit de lucht worden gehaald. Zo is het effect gunstig voor het verminderen van de pseudovogelpest, Candida albicans, Staphylococcus aureus, P. fluorescens en tuberculose, maar niet altijd voor de E. coli bacterie. Luchtionisatie heeft ook een bewezen positief effect op de groei van gerstplanten en boerenkool9.

Vanuit zienswijze met een holistisch mensbeeld

Zuivere lucht is een voorwaarde voor gezondheid. De natuurlijke hygiëne is een stroming binnen het grotere concept van de terreingeneeskunde (terrain theory). Dit is een alternatieve kijk op gezondheid waarbij er wordt uitgegaan dat het lichaam zichzelf heel goed kan herstellen mits de omgeving ondersteunend werkt. De gangbare geneeskunde gaat uit van de bacterietheorie (germ theory). Ze gaat ervan uit dat er een specifieke indringer is die moet  bestreden worden met medicijnen en veel zeep. Terreingeneeskunde bekijkt het geheel en wil ervoor zorgen dat je lichaam de indringer goed zelf kan opruimen door de juiste omgeving (het terrein) er omheen te creëren. Schone lucht is één van de elementen van een goede omgeving. De afbeelding hieronder legt dit nog eens op een simpele manier uit. De twee zienswijzen staan niet lijnrecht tegenover elkaar. Beide spelen in op een veranderende wereld en de uitdaging die dat met zich meebrengt. Ze kunnen elkaar inspireren. Ze hebben namelijk dezelfde doelstelling en dat is gezondheid.

Wat kun je zelf doen?

Lachen zorgt ervoor dat je weer goed kan ademen.
Lachen is gezond. Maar waarom? Dr. F. Fry, een psychiater van de Stanford Universiteit, onderzocht 30 jaar lang het effect van lachen. Hij vergeleek de gezondheidsvoordelen van lachen met andere activiteiten. 3 minuten lachen komt overeen met wel 10 minuten roeien. Volgens Henry Rubinstein, een Franse neuroloog, houdt het ontspanningseffect van 1 minuut lachen ongeveer 45 minuten aan. Lachen haalt namelijk het adrenalineniveau naar beneden en zorgt ervoor dat je lichaam meer endorfines (gelukshormonen) aanmaakt. Daardoor is het een natuurlijke pijnbestrijder. Met lachen masseer je ook nog eens je organen door de beweging van het middenrif. Tot slot adem je met lachen ook nog eens dubbel zoveel lucht in, wat dus voor een goede zuurstofvoorziening zorgt.10

Zingen geeft ruimte
Zingen heeft een positief effect op de longen, zo is het aangetoond dat zingen helpt bij ademhalingsziektes door de ademhalingscapaciteit en -techniek te verbeteren11. Het Sidney De Haan Research Centre for Arts and Health voert sinds 2004 onderzoek uit naar de link tussen kunstvormen zoals zang en gezondheid. Zingen kan naast ademhaling ook gezondheid verbeteren op het vlak van concentratie, cognitieve stimulatie en ook sociaal welzijn als men in groepsverband zingt zoals in een koor of lessen volgt12.

Zingen kan iedereen. Het hoeft niet mooi of zuiver te zijn. Het gaat om jezelf uit te drukken, je longen volledig met lucht te vullen en vol uit te ademen met toon10

Waar vind je meer informatie? 

Voor ademhalingsoefeningen kun je bijvoorbeeld terecht bij een buteyko ademtherapeut. Deze ademtechniek is heilzaam voor kinderen en volwassenen, zeker bij bijvoorbeeld astma. 

Voor de luchtkwaliteit kun je op basis van je postcode de luchtkwaliteit opvragen voor Nederland (https://www.longfonds.nl/gezondelucht/check) en voor Vlaanderen ( https://www.vmm.be/data/gemeente-in-cijfers).

Het boek “De helende kracht van de ademhaling” van Stefaan De Wever is nog beschikbaar. Je kan het hier bestellen.

Bronnen

  1. https://nos.nl/artikel/2360909-londens-meisje-stierf-door-luchtvervuiling-oordeelt-rechter-in-baanbrekende-zaak.html
  2. https://nos.nl/artikel/2328537-lucht-flink-schoner-door-coronamaatregelen.html
  3. Nestor, James. (2020) Breath, the new science of a lost art.
  4. https://www.mayoclinic.org/symptoms/nasal-congestion/basics/causes/sym-20050644
  5. https://www.nature.com/news/2010/100228/full/news.2010.95.ht ml.
  6. https://www.vmm.be/lucht/infografieken/ecosysteem/image_view_fullscreen
  7. https://www.icthealth.nl/blog/helpen-ioniserende-luchtreinigers-bij-corona-aerosolen/
  8. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/609330004.pdf
  9. Jiang, S.-Y.; Ma, A.; Ramachandran, S. Negative Air Ions and Their Effects on Human Health and Air Quality Improvement. Int. J. Mol. Sci. 2018, 19, 2966. https://doi.org/10.3390/ijms19102966
  10. De Wever, Stefaan De helende kracht van de ademhaling (2000)
  11. Goldenberg, R. Singing Lessons for Respiratory Health: A Literature Review. The voice foundation (2018)
  12. Clift, S et al. Health and well-being benefits of singing for older people in Music for health and wellbeing (2017)