Hoe voorkom je een pandemie?

Nu wetenschappers ervan uitgaan dat het ergste van de coronapandemie voorbij is, wil De Groene Dag pandemieën graag in het algemeen bekijken. We willen vooral kijken waar ze vandaan komen en hoe we ze kunnen voorkomen. Daarbij laten we ons inspireren door het boek “How to survive a pandemic” van dr. Michael Greger¹.

Hoe werkt het?

Nu de wereld in de greep is geweest van het coronavirus en dit in ons dagelijkse leven merkbaar is geworden, is het belangrijk om eens op een rij te zetten waar pandemieën vandaan komen. Bij een onderzoek van tientallen jaren geleden kwam al naar voren dat er een direct verband is tussen intensieve veeteelt en het voorkomen van infectieziekten². In dit artikel gaan we hier verder op in.

Wat is er wetenschappelijk bekend?

Corona is de zoveelste epidemie die is ontstaan door een virus dat van dier op mens is overgegaan (een zogenaamd zoönotisch virus). Het is al zo’n tienduizend jaar geleden dat de mens is begonnen met veeteelt en toen vond ook de eerste overdracht van dier op mens plaats. Koeien zorgden in de loop van de jaren voor de mazelen, kamelen voor pokken en later eenden voor het griepvirus en waterbuffels voor lepra³. In Noord-Amerika waren de oorspronkelijke bewoners indianen die voornamelijk gewassen verbouwden en geen dieren hadden gedomesticeerd. Na de verovering van hun land was het zeer duidelijk dat infectieziekten zoals mazelen waar Europeanen immuun voor waren geworden 90 % van de bevolking uitroeiden. 

De meeste besmettelijke infectieziekten zijn ontstaan doordat mensen contact hadden met dieren. Vroeger troffen infectieziekten zeer veel mensen maar vanaf de jaren 1930 kwamen ze minder voor vanwege het ontdekken van antibiotica. De wetenschappers waren zo positief over antibiotica dat ze in 1960 voorspelden dat ze infectieziekten ermee zouden kunnen uitroeien.

De geschiedenis heeft echter iets anders uitgewezen. Vanaf 1975 is het aantal infectieziekten terug toegenomen. De verhoging van de infectiegraad vanaf dat jaar is toe te schrijven aan de intensieve veeteelt. Terwijl vee eerst op de wei graasde of in de achtertuin scharrelde, werd vanaf 1975 ingezet op schaalvergroting en intensivering tot wat nu fabrieken van varkens, kippen en koeien zijn. De veeteelt is echter niet de enige boosdoener. Als je kijkt naar het voorkomen van de ziekte van Lyme, dan zie je dat het het volbouwen van het platteland zorgt voor het overspringen van de ziekte van Lyme van herten, naar witvoetmuizen en via een paar andere diersoorten naar de mens. Zo kun je alle huidige infectieziekten verklaren doordat de mens de natuur inneemt. Ook de oorsprong van hiv wordt gelinkt aan mensen die gorilla’s en andere apen, die net zoals de mens primaten zijn, aten.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is de steeds toenemende consumptie van dierlijke producten dan ook het grootste risico van pandemieën. 

Wat maakt dat de intensieve veeteelt voor (nieuwe) snel verspreidende infectieziekten zorgt?
Deze factoren spelen mee:

1. Dieren in de intensieve veeteelt hebben constant stress. Net zoals bij mensen heeft verhoogde stress een negatieve invloed op het immuunsysteem. Dat maakt dat de dieren vatbaarder zijn voor infecties.

2. In de intensieve veeteelt hebben zieke of gezonde dieren niet de kans om zich af te zonderen. Het maakt dat de infectie zich sneller verspreidt. Ook bij mensen konden we dit waarnemen, want één van de verklaringen waarom de Spaanse griep uit 1918 zo snel kon ontwikkelen van paardengriep tot mensengriep en verspreiden is door het nauw contact in de loopgraven. De soldaten en hun paarden zaten er dicht op elkaar waardoor de griep die onder paarden heerste kon overslaan op de mens. Zieke en gezonde soldaten konden vervolgens ook geen afstand houden van elkaar wat als een lopend vuurtje werkte voor de infectie².  

3. De veehouderij maakt gebruik van krachtvoer dat ook vaak (dierlijke) afvalproducten bevat. Deze directe en vaak onnatuurlijke korte kringloop van dierlijke consumptie wordt o.a. gelinkt aan de gekkekoeienziekte. Het voedsel dat de dieren krijgen, dient om hen snel te doen groeien en vet te mesten. Daarom bevat het veel eiwitrijke en vetrijke bestanddelen en dit maakt de dieren meer vatbaar voor ziektes.

4. De dieren krijgen antibiotica. Daardoor kunnen hun darmbacterieën zich niet optimaal ontwikkelen. Dit zorgt niet alleen voor een zwakke gezondheid maar ook voor een slechte opbouw van het immuunsysteem dat zou kunnen helpen bij het afweren van infecties. Dit heeft als effect dat de dieren onnatuurlijk snel dik worden en  resistentie opbouwen voor bepaalde antibiotica. Het vlees bevat ook de resten van de antibiotica en dat eten de consumenten dan ook weer. Dit levert naast de infectieproblematiek ook een antibioticaresistentieproblematiek op voor de wereldwijde gezondheidszorg.⁴

5. De intensieve veeteelt houdt veel dieren op een kleine oppervlakte. De leefomgeving van de dieren geeft de dieren niet alleen stress maar bevat ook veel uitwerpselen die eventueel ook ziekteverwekkers bevatten. Bovendien kunnen deze ziekteverwekkers op het vlees terechtkomen zoals in het geval van een salmonella-infectie.  Het is ook duidelijk dat werken in de slachthuizen voor medewerkers risicovol is. Zo is het aantal mensen dat leukemie krijgt vele malen hoger voor slachthuismedewerkers⁵. 

In kippenstallen ademen kippen de ammoniakdampen van hun eigen uitwerpselen in, zo worden hun longen aangetast en zijn ze vatbaarder voor bijv. vogelgriep. 

6. Virussen hebben bij een grote dierpopulatie zoals in de megastallen kans om zich sneller aan te passen, te muteren. Deze aanpassingen zorgen ervoor dat de infectie erger kan worden en vergroot ook de kans dat ze overspringt op de mens. Megastallen zijn dus kraamkamers voor virussen.

Vanuit zienswijze met een holistisch mensbeeld

Kun je infectieziekten voorkomen door een gezonde leefstijl?
Het antwoord is heel helder: nee. Maar je kan wel zorgen dat er minder infecties van dieren op mensen overgaan of omgekeerd door de veeteelt en melkindustrie niet te ondersteunen. Dit heeft als bijkomend voordeel dat je door een gezond plantaardig voedingspatroon ook beter bestand bent tegen eventuele infecties. 

Virussen en bacterieën zijn immers een noodzakelijk onderdeel van onze wereld en zijn essentieel voor ons leven hier op deze planeet. (Denk maar aan B12.) Zo hebben we de vele kolonieën van bacteriën in onze darmen nodig die onze voedselvertering ondersteunen, onze afvalstoffen helpen opruimen en omzetten in essentiële korte ketenvetzuren. Korte ketenvetzuren zijn ontstekingsremmend en zijn de producten van een goed microbioom in de darmen. Een gezond voedingspatroon zorgt ervoor dat een infectie van ongewenste bacterieën of virussen beter afgewend kan worden door je immuunsysteem. Het immuunsysteem kan je immers zien als een vaste databank die ingezet wordt om de taken in het lichaam te volbrengen. De taken zijn het opruimen van ongeregeldheden en afvalstoffen zoals dode cellen en gifstoffen. Als voor de normale werkzaamheden 50 % van de capaciteit gebruikt wordt, blijft er 50 % over voor abnormale activiteiten. Als je dan in contact komt met virussen of bacterieën die proberen om je lichaam te ontregelen, kun je ze met rust, koorts en vasten makkelijk weer uit je systeem krijgen.

Als je immuunsysteem door bijvoorbeeld stress en moeilijk verteerbare en ontstekingsvormende voeding al 70 % van zijn capaciteit gebruikt voor de dagelijkse taken, dan heeft je lichaam meer moeite met de virussen en bacterieën waarmee je in contact komt. Een volwaardig plantaardig voedingspatroon met weinig vetten geeft je spijsvertering rust en tijd om met ziekteverwekkers om te gaan. 

Wat kun je zelf doen?

Het beste wat je kan doen om op wereldschaal de veeteelt en vleesindustrie te laten afnemen is door te stoppen met het consumeren ervan. Eet plantaardige en ongeraffineerde producten. Al eet je 1 dag geen vlees, als veel mensen dat doen op wereldschaal, dan heeft dit direct een grote impact. 

Daarnaast werkt zonlicht ontsmettend. De uv-stralen kunnen griepvirussen doden. Buiten lopen in de natuur en de zon geeft op meerdere vlakken voordeel. Lees hierover ons artikel over zonlicht. 

Een ander voedingsmiddel dat helpt om infecties te bestrijden is broccolikiemen. Het stimuleert de ‘natural killer cells’ om de virussen tegen te gaan. 

Waar vind je meer informatie? 

We raden zeker aan om het boek How to survive a pandemic van dr. M. Greger te lezen of naar zijn lezing te luisteren. Je kan ook onze videoles bekijken met uitleg over hoe je zelf broccoli kan kiemen of verder lezen bij de gezondheidsvoordelen van zonlicht. 

Bronnen:

1.Dr. Michael Greger, How to survive a pandemic (2020)

2. https://youtu.be/7_ppXSABYLY 

3 Jared Daimond, Guns, Germs, and Steel: The Fates of Human Societies (1997)

4  https://www.youtube.com/watch?v=gnQL-brI-9I 

5 Dr Michael Greger, How not to die (2015)

6. https://nutritionfacts.org/video/the-immune-system-and-covid-19-treatment/